.png){kind=small}
Εκπαίδευση: Σκοτεινό όραμα λιτότητας
του Αλμπέρτο Φλωρεντίν*
Όραμα: ο ορισμός
Όραμα 1. οτιδήποτε βλέπει κανείς σε κατάσταση έκστασης: είδε σε ~ την Παναγία. 2. Η προσδοκία μιας ποθητής ιδανικής κατάστασης που αναφέρεται στο απώτερο μέλλον: το ~ της παγκόσμιας ειρήνης. πολιτικό ή κοινωνικό ~... Στην σημασία 2 η λέξη αποδίδει το αγγλικό vision.[...]
Όραμα-όνειρο: οι δύο λέξεις διαφέρουν σημασιολογικά. Στην κυριολεκτική του σημασία το όνειρο προϋποθέτει την κατάσταση του ύπνου ενώ το όραμα την κατάσταση της έκστασης. Επίσης το όνειρο είναι άχρονο ή αναφέρεται και στο παρελθόν ενώ το όραμα αποκλειστικά στο μέλλον. Η μεταφορική χρήση της λέξης όραμα ως απόδοση του αγγλικού vision εισήχθει στον πολιτικό λόγο την δεκαετία του 1980 από πολιτικούς του ΠΑΣΟΚ.
(Λεξικό της Νέας Ελληνικής Γλώσσας, Γεωργίου Δ. Μπαμπινιώτη, Δεύτερη Έκδοση, Αθήνα 2002)
Το Όραμα στις Παγκύπριες Εξετάσεις
Η μίμηση είναι η πιο ειλικρινής μορφή κολακείας. Η κυβέρνηση Αναστασιάδη όμως δεν έχει καμμιά διάθεση να κολακεύσει το αριστερό ΠΑΣΟΚ της δεκαετίας του 80, οπότε προχώρησε στη σύντηξη (το fusion είναι πολύ της μόδας) των δύο εννοιών του οράματος. Έχει το vision όταν βρίσκεται σε κατάσταση αν όχι πολιτικής έκστασης σίγουρα πάντως υπερδιέγερσης. Στις προεδρικές του 2018 το πρόγραμμά της τιτλοφορείτο «ΤΟ ΟΡΑΜΑ, ΤΟ ΣΧΕΔΙΟ ΚΑΙ ΤΟ ΕΡΓΟ ΤΟΥ ΝΙΚΟΥ ΑΝΑΣΤΑΣΙΑΔΗ». Και η κρίση στην Παιδεία την έκανε να ανακηρύξει το «Όραμα» ως την δική της Θεωρία των Πάντων, αφού ο Αναστασιάδης δήλωσε «απόλυτα βέβαιος ότι μπορούν να ξεπεραστούν τα οποιαδήποτε προβλήματα αρκεί να υπάρχει κοινό όραμα και από τους εκπαιδευτικούς και από τους γονείς και από τους μαθητές (δελτίο ειδήσεων του ΡΙΚ, 4/10/2018)
Όμως τα πράγματα περιπλέκονται όταν στις Παγκύπριες εξετάσεις το «όραμα» της κυβέρνησης συναντάται με τα «όνειρα» χιλιάδων από τα προϊόντα του εκπαιδευτικού συστήματος. Το μάθημα που ασχολείται με οράματα και όνειρα είναι φυσικά τα Νέα Ελληνικά, και στις Παγκύπριες εξετάσεις το «Αδίδακτο κείμενο» προσφέρεται ιδιαίτερα, επειδή οι ορέξεις του ΥΠΠ δεν περιορίζονται τόσο από δεσμεύσεις των αναλυτικών προγραμμάτων.
Αυτή η τελική έκπληξη που επιφυλάσσει στους μαθητές το ΥΠΠ αποκαλύπτει και το πραγματικό όραμα της κυβέρνησης, αυτά τα οποία ονειρεύεται να πείσει τους μαθητές και κατ’ επέκταση την πλειοψηφία του πληθυσμού. Δηλαδή ότι:
- «Όλοι το ίδιο είμαστε σε τούτον τον κοσμάκη», όπως λέει και το τραγούδι. Δεν υπάρχει ή δεν έχει σημασία η ταξική διαίρεση της κοινωνίας, το ότι πάνω από την μεγάλη πλειοψηφία των απλών ανθρώπων υπάρχει μια μικρή οικονομική ελίτ: Μια προνομιούχα μειοψηφία που κατέχει περιουσία και εισοδήματα πέρα από όσα μπορεί να συλλάβει η φαντασία μας, και διαχειρίζεται την οικονομία και σπρώχνει τις πολιτικές εξελίξεις προς τα δικά της συμφέροντα.
- Αιτία της οικονομικής κρίσης είναι ο «καταναλωτισμός» ή και «υπερκαταναλωτισμός», η απληστία «όλων», άρα και των απλών εργαζομένων, της πλειοψηφίας του πληθυσμού. Η οικονομική κρίση είναι η τιμωρία για την απληστία μας.
- Για να αντιμετωπιστεί η κρίση θα πρέπει να απαλλαγούμε από τον «υπερκαταναλωτισμό» και το «κυνήγι του κέρδους» (με τη λέξη κέρδος αναφέρονται παραπλανητικά στο εισόδημα γενικά, τον μισθό για τους περισσότερους)
- Και πως θα είναι και «για το καλό μας», θα μας κάνει καλύτερους ανθρώπους, πιο ηθικούς και πιο ευτυχισμένους.
Όλα αυτά δηλαδή για τα οποία θα ήθελε να μας πείσει μια κυβέρνηση και μια οικονομική ελίτ που θέλει να βάλει τους εργαζόμενους να πληρώσουν αγόγγυστα για την κρίση του συστήματος.
2017 «Η βαρβαρότητα των καιρών μας»
Ας ξεκινήσουμε με τις Παγκύπριες Εξετάσεις στα Νέα Ελληνικά του 2017. Το αδίδακτο κείμενο του οποίου καλείται ο εξεταζόμενος να γράψει περίληψη και να απαντήσει σε ερωτήσεις σε αυτά που «επισημαίνει» (όχι σε αυτά που ισχυρίζεται) ο συγγραφέας του, είχε τίτλο «Η βαρβαρότητα των καιρών μας». Και το αίτιο αυτής, σύμφωνα με το κείμενο, είναι ο «αδίστακτος, άναρχος, παγκοσμιοποιημένος…» Ο πληροφορημένος αναγνώστης θα περιμένει να διαβάσει μετά τα βαριά αλλά πολύ συνηθισμένα στον καιρό μας επίθετα το ουσιαστικό «καπιταλισμός». Όμως surprise surprise, η λέξη είναι «καταναλωτισμός». Ναι, η πλήρης περιγραφή του φταίχτη είναι «ο αδίστακτος, άναρχος, παγκοσμιοποιημένος καταναλωτισμός»!
Και συμπληρώνει παρακάτω ο επικοινωνιολόγος του κεφαλαίου:
«Η παγκόσμια οικονομική κρίση που ήρθε στις μέρες μας ήταν για τους νουνεχείς προβλέψιμη, αναμενόμενη ως αποτέλεσμα του ήθους της κοινότητας και των συλλογικών συμπεριφορών.»
Ο συγγραφέας κατηγορεί την «κοινότητα» και τις «καταναλωτικές» «συλλογικές συμπεριφορές», όταν έχει πια πλήρως καταδειχθεί πως η χιονοστιβάδα ξεκίνησε το 2007 από το ανεξέλεγκτο χρηματοπιστωτικό σύστημα των ΗΠΑ, το οποίο διαχειριζόταν μια εξαιρετικά άπληστη όσο και μικρή μειοψηφία golden boys της Wall Street.
Το ίδιο μοτίβο υπάρχει και στα υπόλοιπα εξεταστικά δοκίμια των κυβερνήσεων Αναστασιάδη.
2018 «Κλιματική αλλαγή και κοινωνική δικαιοσύνη»
Φέτος το αδίδακτο κείμενο είχε τίτλο «Κλιματική αλλαγή και κοινωνική δικαιοσύνη», και προσπαθεί να μας κάνει να αισθανθούμε ένοχοι, πληροφορώντας μας πως
«Ενώ όλες οι περιοχές του πλανήτη θα πληγούν στο εγγύς μέλλον, αν όχι ήδη, από την κλιματική αλλαγή, είναι οι φτωχότερες περιοχές αυτές οι οποίες θα υποφέρουν περισσότερο.»
Ο εξεταστής δείχνει την ίδια εμμονή με τον «καταναλωτισμό» των απλών εργαζομένων, χρησιμοποιώντας για τις ερωτήσεις τις πιο προκλητικές παραγράφους του κειμένου. Η προσωπική καταναλωτική ενοχή τονίζεται με το πιο κάτω:
«Α.Ι.3 . Ο συγγραφέας στην τρίτη (3η ) παράγραφο αναφέρει: ΄Οδηγώντας όμως το αυτοκίνητό σου και εκλύοντας ρύπους διοξειδίου του άνθρακα, μπορεί να συνεισφέρεις, αν και δεν είναι σίγουρο πώς και σε ποιο ποσοστό, στην πρόκληση θανατηφόρων πλημμυρών στο Μπαγκλαντές΄.
Αφού μελετήσετε προσεκτικά το πιο πάνω απόσπασμα , να αναπτύξετε τεκμηριωμένα τη δική σας άποψη. (Έκταση:80-100 λέξεις)»
Ενώ ο τρόμος που προκαλεί ο παγκόσμιος κιόλας «καταναλωτής» τονίζεται με το ακόλουθο:
«Α.Ι. 5. Ο συγγραφέας χρησιμοποιεί μακροπερίοδο λόγο στο πιο κάτω απόσπασμα. Τι επιτυγχάνει με την επιλογή του αυτή;
"Η επιστημονική κοινότητα δεν μπορεί ούτε καν να διανοηθεί τις συνέπειες που θα μπορούσε να έχει, π.χ., το γεγονός ότι οι οικογένειες στην Κίνα και στην Ινδία θα οδηγούν σε λίγο το δικό τους αυτοκίνητο, ή ότι η Βραζιλία και η Ινδονησία θα υλοτομήσουν το μεγαλύτερο μέρος των δασών τους –το πρόβλημα της εμφάνισης νέων καταναλωτών σε χώρες που αναπτύσσονται ραγδαία με το μοντέλο ανάπτυξης που κληρονόμησαν από τη Δύση. (2η παράγραφος)"»
Και τέλος ο τονισμός της προσωπικής ευθύνης (της «προσωπικής ηθικής»), και το αυτονόητο της ευθύνης όλης της κοινωνίας για αποφάσεις της αόρατης για το δοκίμιο παγκόσμιας οικονομικής ελίτ:
«Α. IΙ. ΠΑΡΑΓΩΓΗ ΓΡΑΠΤΟΥ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑΚΟΥ ΛΟΓΟΥ (ΜΟΝΑΔΕΣ 40)
΄Όλα αυτά μάς υποχρεώνουν να σκεφτούμε διαφορετικά και για την ηθική μας, πολιτική και προσωπική ηθική, διότι το αξιακό μας σύστημα αναπτύχθηκε πάνω στο δεδομένο ότι η ατμόσφαιρα αποτελούσε ένα περιβάλλον εκμεταλλεύσιμο δίχως όρια΄.
Σε άρθρο σας που θα δημοσιευθεί στην εφημερίδα του σχολείου σας, να αναπτύξετε τρία (3) προβλήματα τα οποία οφείλονται στην αλαζονική επέμβαση του ανθρώπου στο περιβάλλον και να εισηγηθείτε τρεις (3) τρόπους, με τους οποίους ο ενεργός και συνειδητοποιημένος πολίτης μπορεί να συμβάλει στον περιορισμό της αλόγιστης εκμετάλλευσης του περιβάλλοντος.
(Έκταση: 450 – 500 λέξεις)»
Πώς μπορεί να χαρακτηρισθεί η υποκρισία της υπεύθυνης για αυτές τις εξετάσεις κυβέρνησης, η οποία:
- Συνεργάζεται με τεράστιες επιχειρήσεις, γνωστές για την χρηματοδότηση των αρνητών της κλιματικής αλλαγής, για την εξόρυξη των υδρογονανθράκων της περιοχής μας, που όποιος νοιάζεται για την κλιματική αλλαγή ξέρει ότι πρέπει να τους αφήσουμε κάτω από τον βυθό.
- Αδιαφορεί που η εξορυκτική διαδικασία βαθιάς θάλασσας ενέχει σοβαρούς κινδύνους καταστροφικών για το περιβάλλον ατυχημάτων.
- Και χάριν των υδρογονανθράκων αυτών συμμετέχει σε ένα από τα πιο επικίνδυνα μιλιταριστικά και διπλωματικά παιχνίδια στον σημερινό ταραγμένο κόσμο.
Το μόνο που ενδιαφέρει τόσο τον Έλληνα πανεπιστημιακό συγγραφέα του κειμένου - όσον αφορά τους υδρογονάνθρακες της ανατολικής Μεσογείου η Ελληνική κυβέρνηση είναι δυστυχώς ως το λαιμό χωμένη στον ίδιο βόθρο με την Κυπριακή Δημοκρατία - όσο και το δικό μας ΥΠΠ είναι να κρύψει όλα αυτά πίσω από μια ιδιαίτερα πρόστυχη ανακύκλωση του «τα φάγαμε όλοι μαζί».
2016 «Η Υψηλή Τεχνολογία»
Το 2016 στο ιδιαίτερα υστερικό αδίδακτο κείμενο με τίτλο «Η Υψηλή Τεχνολογία» τονίζεται πάλι η υποτιθέμενη απληστία των απλών ανθρώπων, καθώς το εξεταστικό δοκίμιο ζητάει από τους εξεταζόμενους:
«Α2.β . Ο δοκιμιογράφος στην έκτη παράγραφο υποστηρίζει ότι, αν εξακολουθήσουμε να έχουμε ως μοναδικούς στόχους την απόκτηση δύναμης και πλούτου, θα οδηγηθούμε σε αδιέξοδα και δυσοίωνο θα είναι το μέλλον της ανθρωπότητας.
Να αναπτύξετε την πιο πάνω άποψη σε 60-80 λέξεις»
Επιπρόσθετα αυτό το κείμενο εκφράζει φοβίες χαρακτηριστικές της ακροδεξιάς ή ακόμα και φασιστικής εθνικιστικής ιδεολογίας :
«Ήδη η παγκοσμιοποίηση ξεγράφει ιδιαιτερότητες, ισοπεδώνει πολιτισμούς και τείνει να μεταβάλει τους ανθρώπους από αυτόνομες προσωπικότητες και να τους μεταποιήσει σε αριθμητικές μονάδες του παγκόσμιου συνόλου. .... Οι ανθρώπινες σχέσεις άρχισαν να προσαρμόζονται σ’ ένα παγκόσμιο τρόπο συμπεριφοράς.»
2015 «Η δεκαετία της οδύνης»
Το αδίδακτο κείμενο του 2015 με τίτλο «Η δεκαετία της οδύνης» (2000-2010), ήταν ακόμα πιο σκοτεινό από τον τίτλο του. Μηδενιστικό, ηττοπαθές και αρλουμποειδές, αρνείται ακόμα και τη δυνατότητα κατανόησης των λόγων της «οδύνης», πόσο μάλλον την αντιμετώπισή τους:
«Κατά τη δεκαετία αυτή άρχισε να αναδύεται με έμφαση μια καινούρια απειλή. Η πιο ύπουλη ίσως, η πιο κυνική από όσες γνώρισε ποτέ ο κόσμος. Είναι ένα οικονομικό σύστημα που στηρίζεται σε άυλες συντεταγμένες και ομιλεί μια γλώσσα ακατανόητη. Ισοπεδώνει ωστόσο κυβερνήσεις και λαούς, αξίες και όνειρα. Κανείς δεν ξέρει πώς εγκαθιδρύθηκε, ούτε πώς μπορεί να αντιμετωπιστεί. Το βέβαιο είναι: ότι λέξεις πρωτόγνωρες και παντοδύναμες – όπως οίκοι αξιολόγησης ή «αγορές» και μηχανισμοί στήριξης –, αλλά και άλλες που έχουν κάποιο παρελθόν – όπως επιτόκια και χρηματιστήρια, χρέος και ομόλογα – έχουν βυθίσει την ανθρωπότητα σ’ έναν μεσαίωνα ανισοτήτων, αβεβαιότητας και σκοτεινής προοπτικής.»
Αλλά οι προθέσεις του ΥΠΠ φαίνονται στο «ΜΕΡΟΣ Γ΄: ΠΑΡΑΓΩΓΗ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑΚΟΥ ΛΟΓΟΥ (ΜΟΝΑ∆ΕΣ 40)»:
«΄Μέσα σε αυτό το παγκόσμιο πλαίσιο, που είναι κινούμενο και κλυδωνιζόμενο, η πατρίδα μας παραμένει πάντα μια ιδιαιτερότητα. Έζησε πολλά αυτήν την περίοδο, λίγα όμως φαίνεται να διδάχτηκε. Τα τελευταία χρόνια, βιώνει, ωστόσο, μια ιστορική στιγμή της: το τέλος των ψευδαισθήσεων.΄
Σε άρθρο σου που θα δημοσιευθεί σε εφημερίδα, και με αφορμή το παράθεμα, να καταθέσεις τις απόψεις σου για τα ακόλουθα: Ποιες ήταν οι ψευδαισθήσεις που βίωνε για τόσα χρόνια η πατρίδα μας και πώς το τέλος των ψευδαισθήσεων επέδρασε στην καθημερινότητα των ανθρώπων;
(450-500 λέξεις)»
Το παράθεμα του αδίδακτου κείμενου περιέχει και αυτό συγκαταβατικές μπούρδες. Ότι και να εννοεί όμως ο δοκιμιογράφος, είναι αποκαλυπτικές οι απαντήσεις που θα θεωρηθούν από τον διορθωτή ορθές, όπως γράφουν οι «ΤΕΛΙΚΕΣ ΟΔΗΓΙΕΣ ΔΙΟΡΘΩΣΗΣ». Οι πρώτες τέσσερεις από τις ορθές απαντήσεις για τις «α. Ψευδαισθήσεις που βίωνε για τόσα χρόνια η πατρίδα μας» είναι:
«- πλουτισμός (πλασματικός/ ευζωία)
- εμπορικές τραπεζικές συναλλαγές, ανεξέλεγκτος δανεισμός
- υπερκαταναλωτισμός
- ανακήρυξη του κέρδους σε ύψιστη αξία»
Να επαναλάβω πως το «κέρδος» σε αυτά τα δοκίμια δεν χρησιμοποιείται συνήθως με την έννοια του επιχειρηματικού κέρδους, εξάλλου αυτό ο ΔΗΣΥ προσπαθεί να το «αποενοχοποιήσει», και το χαρακτηρίζει «ευλογία και όχι ανάθεμα». «Κέρδος» σε αυτά τα κείμενα – σίγουρα εκ του πονηρού - είναι γενικά το εισόδημα. Δηλαδή για την πλειοψηφία είναι ο μισθός που έχει ανακηρυχθεί σε «ύψιστη αξία».
Όσο για το «β. Πώς το τέλος των ψευδαισθήσεων επέδρασε στην καθημερινότητα των ανθρώπων;» οι οδηγίες διόρθωσης προτείνουν ως σωστή απάντηση την ακόλουθη:
«Το τέλος των ψευδαισθήσεων επήλθε απότομα με τη διαπίστωση της οικονομικής κρίσης και την ανατροπή της ψεύτικης ευημερίας.
Έτσι σημειώθηκαν τα ακόλουθα: ...
Θετικά
- επαναπροσδιορισμός της αξίας του συνανθρώπου, των αξιών, της αλληλεγγύης/ αλληλοβοήθειας
- στροφή του ανθρώπου προς την απλή ζωή και τα απλά πράγματα
- σύσφιγξη ανθρώπινων σχέσεων, αναζήτηση του άλλου
- στροφή προς τις τέχνες, τα γράμματα και τον πολιτισμό ως καταφύγιο της ψυχής
- τόνωση της πίστης στον Θεό
...
- καλλιέργεια της αλληλεγγύης, της φιλαλληλίας, του εθελοντισμού»
«Ψεύτικη» λοιπόν η προ της κρίσης «ευημερία» οπότε ευεργετική η λιτότητα που μας επανάφερε στην «απλή ζωή και τα απλά πράγματα». Η αποενοχοποίηση της λιτότητας συμπληρώνει την αποενοχοποίηση του επιχειρηματικού κέρδους. Με την ευκαιρία, ο τόσο βολικός για το κεφάλαιο «εθελοντισμός» παρουσιάζεται ως συνώνυμο της αλληλεγγύης. Φαίνεται πως ελπίζουν ότι έτσι θα ξεχαστεί ο όρος κοινωνική αλληλεγγύη, που είναι ευθύνη του κράτους προνοίας που έχει βαλθεί να κατεδαφίσει αυτή η κυβέρνηση.
2014 «Η πρόκληση και η δοκιμασία για επιστήμονες του 21ου αιώνα»
Η σύγκρουση των εκπαιδευτικών με το μέτωπο κυβέρνηση-ΟΕΒ-ΚΕΒΕ-μεγάλα δεξιά ΜΜΕ το καλοκαίρι του 2018, έριξε ξανά τους προβολείς πάνω στη διαίρεση της κοινωνίας σε μια μικρή οικονομική ελίτ (που έχει πλουτίσει ακόμα παραπάνω από την κρίση) και μια οικονομικά και πολιτικά στερημένη πλειοψηφία, που δέχεται επίθεση ώστε να στερηθεί ακόμα περισσότερα.
Ωστόσο σε όλα τα αδίδακτα κείμενα των κυβερνήσεων Αναστασιάδη κυριαρχεί η αφαίρεση του «σύγχρονου ανθρώπου», κάτι σαν να μπήκε η αλεπού στο κοτέτσι και να αποπειράσαι να περιγράψεις τον χαμό χρησιμοποιώντας μόνο τη λέξη «ζώο».
Το αδίδακτο του 2014, με τίτλο «Η πρόκληση και η δοκιμασία για τους επιστήμονες του 21ου αιώνα» δεν αποτελεί εξαίρεση στον κανόνα. Χρησιμοποιεί αυτολεξεί τον όρο «σύγχρονος άνθρωπος» και οι εξεταστές το τονίζουν με την ερώτηση:
«΄…ο σύγχρονος άνθρωπος, έχει παραδοθεί σε μια τυραννική και τραγική, συγχρόνως, αντινομία. Δημιουργεί για να καταστρέφει΄.
Να αναπτύξετε σε 60 -80 λέξεις την παραπάνω θέση».
Δεν λείπει και πάλι η διαπίστωση πως αυτός ο «σύγχρονος άνθρωπος», άσχετο αν είναι αλεπού ή κοτούλα, είναι «υποταγμένος στο μεθύσι του κέρδους». Ούτε οι συνηθισμένες λογοτεχνικές δήθεν εξάρσεις εντυπωσιασμού ότι με δεδομένο «το θαύμα του υλικού πολιτισμού, που θαμπώνει εκτυφλωτικά την εποχή μας» αυτός ο «σύγχρονος άνθρωπος... Βιώνοντας την ισχύ του μυαλού του, απεμπόλησε την πνευματικότητά του, έπαψε να ακούει τη φωνή της ψυχής του και κατέληξε να γίνει ένα αντικείμενο, δηλαδή ένα σώμα, δέσμιο των υλικών του απαιτήσεων και των αντίστοιχων αγαθών.» Ένα πυροτέχνημα δηλαδή που στο τέλος καταλήγει πάλι κουτοπόνηρα στον καταναλωτισμό του «σύγχρονου ανθρώπου»...
Έχοντας να αντιμετωπίσει τον θυμό από την φτωχοποίηση της πλειοψηφίας, η άρχουσα τάξη προσπαθεί να πείσει υιοθετώντας αυτό που νομίζει πως ζητάει το οργισμένο ακροατήριο, την φόρμα ενός εξεζητημένου, δημαγωγικού λογοτεχνικού θυμού. Για να πείσει ωστόσο τα θύματα της ότι φταίνε αυτοί οι ίδιοι!
2013 «Το γράμμα της Ελπίδας»
Δεν προκαλεί έκπληξη που η πιο χοντροκομμένη έκφραση του «οράματος» των κυβερνήσεων Αναστασιάδη υπάρχει στο πρώτο αδίδακτο κείμενο της νέας κυβέρνησης, στις Παγκύπριες του 2013. Με το κούρεμα, και την ελεύθερη πτώση της οικονομίας που το ακολούθησε, η επιτάχυνση της λιτότητας είχε ήδη όχι μόνο δείξει τα δόντια της αλλά και δαγκώσει. Ήταν λοιπόν πράγματι ειρωνικός ο τίτλος του κείμενου, «Το γράμμα της Ελπίδας».
Ένα πομπώδες κείμενο που χαρακτηριζόταν και αυτό από γενικόλογη ηθικολογία: «Οι θεμελιώδεις κοινές κοινωνικές αξίες δεν μπορεί παρά να είναι η ελευθερία, η ακεραιότητα, η δικαιοσύνη, η φρόνηση, ο σεβασμός στον άνθρωπο και στη φύση και η αλληλεγγύη», που πρέπει «να τις κάνουμε πράξη πρώτα εμείς» κλπ.
Στην συνέχεια όμως έμπαινε στο ψητό, προτείνοντας «μια άλλη αντίληψη και ένα νέο ιδεολογικό πλαίσιο σε ό,τι αφορά το μοντέλο κατανάλωσης», και στη συνέχεια νουθετώντας μας ή σωστότερα προσβάλλοντας μας, πατερναλιστικά:
«Η κατανάλωση των υλικών αγαθών πρέπει να επανασυνδεθεί με την ουσιαστική ικανοποίηση των πραγματικών ανθρώπινων αναγκών, χωρίς τα στοιχεία της πολυτέλειας και την ψευδαίσθηση της ικανοποίησης των εγωιστικών αναγκών, της επίδειξης, της σύγκρισης με - και της αποδοχής από - τους άλλους. Η μετατροπή του υφιστάμενου μοντέλου της περιττής και σπάταλης κατανάλωσης στο μοντέλο της απαραίτητης για τις πραγματικές μας ανάγκες κατανάλωσης θα μειώσει τις εγωιστικές στάσεις, τις ανταγωνιστικές διαθέσεις και τα άγχη. Ταυτόχρονα, θα απελευθερώσει ενέργεια και χρόνο για την ικανοποίηση των ανώτερων αναγκών μας, μέσα από πιο ανθρώπινες, πνευματικές, κοινωνικές και ψυχολογικές δραστηριότητες, με την αναζήτηση άυλων αγαθών που δεν παράγονται παρά μόνο από εμάς τους ίδιους και που δεν εμπορευματοποιούνται πωλούμενα και αγοραζόμενα μέσω του χρήματος».
Λιτότητα «για το καλό μας» λοιπόν. Μια στάση που μοιάζει με εισαγωγή στις λασπολογίες και προσβολές του Γενικού Ελεγκτή και του Αρχιεπισκόπου εναντίον των εκπαιδευτικών φέτος το καλοκαίρι. Όμως το 2013 αυτά δεν στρέφονταν εναντίον ενός δήθεν προνομιούχου τμήματος εργαζομένων, αλλά όλων των εργαζομένων, της μεγάλης πλειοψηφίας του πληθυσμού.
Και να τι ζητούσε το ΥΠΠ από τους εξεταζόμενους:
«ΜΕΡΟΣ Γ΄: ΠΑΡΑΓΩΓΗ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑΚΟΥ ΛΟΓΟΥ (μονάδες 40)
Η οικονομική κρίση καθιστά αναγκαία την αλλαγή του υφιστάμενου μοντέλου κατανάλωσης, όπως εισηγείται και ο συγγραφέας στο αδίδακτο κείμενο. Σε άρθρο σας, το οποίο θα δημοσιευτεί στην τοπική εφημερίδα της κοινότητάς σας, να αναπτύξετε τις απόψεις σας για τα αίτια που οδήγησαν τον σύγχρονο άνθρωπο στον καταναλωτισμό και να εισηγηθείτε τρόπους με τους οποίους μπορεί να αντιμετωπιστεί το πρόβλημα του καταναλωτισμού, λαμβάνοντας υπόψη τα νέα οικονομικά δεδομένα.»
Χωρίς περιστροφές λοιπόν, εσείς όλοι μαζί φταίξατε, εσείς πρέπει να πληρώσετε για την κρίση.
Όραμα η μονόπλευρη λιτότητα «για το καλό μας»
Αυτά τα εξεταστικά δοκίμια θυμίζουν, τηρουμένων των αναλογιών, τα «πιστοποιητικά κοινωνικών φρονημάτων» της Ελλάδας. Σύμφωνα με την Βικιπαίδεια,
«Το πιστοποιητικό κοινωνικών φρονημάτων ήταν κρατικό έγγραφο το οποίο εκδιδόταν από τις ελληνικές αστυνομικές αρχές ή τον Στρατό μεταξύ 1938 και κατά διαστήματα μέχρι το 1981»,
και
«Ήταν απαραίτητα για την κατάληψη θέσεως δημόσιου ή δημοτικού υπαλλήλου, σε τράπεζες, σε κρατικούς οργανισμούς ή ιδρύματα κοινής ωφέλειας ακόμα και σε πολλές ιδιωτικές επιχειρήσεις. Επίσης, μεταξύ άλλων, για την εγγραφή στα πανεπιστήμια, την έκδοση άδειας οδήγησης, άδειας κυνηγίου, διαβατηρίου, άδεια μικροπωλητή και άδειας μετανάστευση»ς.
Ο βαθμός στις Παγκύπριες εξετάσεις έχει τη δύναμη να καθορίσει το μέλλον του αποφοίτου. Αν ο εξεταζόμενος δεν γράψει, ουσιαστικά αν δεν υπογράψει, τα απαιτούμενα από την εξέταση στο αδίδακτο κείμενο, θα τιμωρηθεί με την ανάλογη μείωση στον γενικό βαθμό, με τις αντίστοιχες πραγματικές ή έστω φανταστικές δυσάρεστες συνέπειες στην ζωή του.
Αλλά ας επιστρέψουμε στις δηλώσεις Αναστασιάδη για το «κοινό όραμα» με το οποίο «όλα γίνονται». Αυτό το άρθρο αποπειράθηκε να δείξει την πραγματικότητα που κρύβεται πίσω από τέτοιες πομπώδεις διακηρύξεις. Η συστηματική λοιπόν επιλογή παρόμοιων κειμένων στις Παγκύπριες, οι ερωτήσεις και οι αποδεκτές απαντήσεις δεν αφήνουν αμφιβολία για ένα τουλάχιστον στόχο του «οράματος» της κυβέρνησης Αναστασιάδη: Να διδάξει στους μαθητές -με πολύ λίγα λόγια- ότι την ευθύνη για τις καταστροφικές συνέπειες της κρίσης του οικονομικού συστήματος δεν την έχει η μικρή, «απίστευτα» (υπερβολή δανεισμένη από τον Γενικό Ελεγκτή ) προνομιούχα πολιτική και οικονομική ελίτ που το διαχειρίζεται. Ότι η ευθύνη ανήκει στην πλειοψηφία του πληθυσμού. Και ότι η μονόπλευρη λιτότητα είναι όχι μόνο απαραίτητη, αλλά είναι και «για το καλό μας».
Αντίστοιχο είναι σίγουρα και το δυστοπικό «όραμα» της για την ίδια την Εκπαίδευση: λιτότητα, κόψιμο του «λίπους», εξοικονόμηση. Δεν υπάρχει κανένα «κοινό όραμα». Εκπαιδευτικοί, μαθητές και η πλειοψηφία των γονιών έχουν διαμετρικά αντίθετα συμφέροντα και στόχους από αυτούς της κυβέρνησης. Οι εκπρόσωποί μας των εκπαιδευτικών συνδικαλιστικών οργανώσεων δεν κάνουν «διάλογο» με μια φιλική κυβέρνηση που έχει «κοινό όραμα» με αυτούς, διαπραγματεύονται με μια εχθρική δύναμη. Γι’ αυτό δεν πρέπει να επαναπαυθούμε, και να αφήσουμε την διαδικασία διαπραγμάτευσης να κυλήσει ήσυχα πίσω από τις κλειστές πόρτες της ΜΕΠΕΥ.
Υστερόγραφο
Στην ιστοσελίδα του ΥΠΠ υπάρχουν τα θέματα των Παγκύπριων Εξετάσεων από το 2006. Ακόμα και με μια πρώτη ματιά σε αυτά μπορεί να δει κανείς το χάσμα ανάμεσα σε αυτά που χρονολογούνται πριν το 2013 και στα επόμενα. Αλλά αυτό θα είναι το θέμα ενός άλλου άρθρου.
*Συνταξιούχος εκπαιδευτικός